تحلیلی ساخت‌محور از ترکیبات نام‌اندام "سر" در زبان فارسی
نویسندگان
چکیده مقاله:
هدف پژوهش حاضر، بررسی ساخت ترکیب‌های نام‌اندام «سر»، به عنوان یکی از فعال‌ترین نام‌اندام‌های زبان فارسی است- تا در چارچوب صرف ساختی (Booij, 2010) به تحلیل الگوی واژه‌سازی ]سر-[X پرداخته شود. همپنین این مقاله می‌کوشد تنوع‌های معنایی، عمومی‌ترین طرحواره ساختی ناظر بر عملکرد این الگوی واژه‌سازی، انشعابات حاصل و نیز ساختار سلسله‌مراتبی آن را در واژگان گویشوران زبان فارسی بر اساس دادههای همزمانی و درزمانی مورد بررسی قرار دهد. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است و داده‌ها شامل 178 واژه مرکب است که از جستجو در فرهنگ سخن (Anvari, 2002)، فرهنگ زانسو (Keshani, 1993)، پیکرۀ بیجن‌خان و جستجوگر گوگل استخراج شده‌اند. یافته‌های پژوهش نشان‌دهندة آن است که دو طرحواره ساختی عمومی و چندین زیرطرح‌واره فرعی تشکیل‌دهندۀ نظام سلسله مراتبی این ساخت هستند. همچنین مفاهیم «هستار مرتبط با معنای سر و X» و «ویژگی متمایزکنندۀ هستار مرتبط با معنای سر و X» ، انتزاعی‌ترین همبستگی‌های صورت و معنای ناظر بر عملکرد این ساخت هستند. این مطلب بیان‌گر آن است که الگوی ]سر-[X از اساس ساختی با قابلیت کارکرد چندگانه است. به سخنِ دیگر، چندمعنایی که در این‌جا با آن روبه‌رو هستیم نه در سطح واژه‌های عینی، بلکه در سطح ساخت‌ها و طرح‌واره‌های انتزاعی قابل‌تبیین است. همچنین، مشخص شد که علاوه بر معنای حاصل از ساخت، عامل‌های دیگری مانند معنای هریک از اجزای شرکت‌کننده در ساخت و رابطۀ آنها، دانش دایره‌المعارفی، بافت و همچنین ساز و کارهای مفهومی استعاره و مجاز نقش مهمی در تعیین معنای واژه‌های مرکب حاصل از این ساخت دارند.
منابع مشابه
تحلیلی ساخت‌محور از ترکیبات نام‌اندام «دل» در زبان فارسی
هدف پژوهش حاضر بررسی ساخت ترکیبات نام‌اندام «دل» به عنوان یکی از نام‌اندام‌های فعال زبان فارسی است که در چارچوب صرف ساختی بوی (2010) به تحلیل الگوی واژه‌سازی ]دل-[X می‌پردازد و می‌کوشد تنوعات معنایی، عمومی‌ترین طرحواره ساختی ناظر بر عملکرد این الگوی واژه‌سازی، انشعابات حاصل و نیز ساختار سلسله‌مراتبی آن را در واژگان گویشوران فارسی مورد بررسی قرار دهد. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است و داده‌ها شامل 7...
متن کاملتحلیلی بین زبانی از پارامتر ضمیراندازی در زبان فارسی
پارامتر ضمیر اندازی را می‌توان همان "محدودیت نیاز به فاعل" در نظر گرفت که در اولین مطالعات زایشی در این زمینه توسط پرمیوتر (1971) مطرح شد (جگلی و سفیر 1991) . براساس این پارامتر زبان‌های فاعل تهی (null subject) یا ضمیر انداز (pro-drop) در جملات زمان‌دار می‌توانند دارای فاعل‌های ناملفوظ باشند و در مقابل زبان‌های غیر ضمیرانداز الزاماً ضمیر فاعلی با نمود آوایی دارند. به موجب این پارامتر، زبان‌های د...
متن کاملترکیبات اضافی تخصیصی در زبان فارسی در مقایسه با روش‌های بیان آنها در زبان روسی
تاکنون پژوهش‌های بسیاری پیرامون مسایل مربوط به ترکیبات اضافی تخصیصی درزبان فارسی وروسی انجام شده است؛بااین حال،تجربه درزمینة آموزش این مبحث دردانشگاه‌هاومراکز آموزش عالی،نشان می‌دهد که به دلیل فزونی روش‌هاوابزارهای دستوری و نحوی،بیان مفهوم اختصاص درزبان روسی(اعم ازحالت‌های دستوری اسم وحروف اضافه)،بحث پیرامون کاربرد درست معنایی ودستوری معادل ترکیبات اضافی تخصیصی زبان فارسی به روسی،هنوز هم یکی از...
متن کاملاستعارههای مفهومی در زبان فارسی؛ تحلیلی شناختی و پیکره‌مدار
پژوهش حاضر به بررسی استعاره‌های مفهومی در پیکره‌ای نمونه از زبان فارسی می‌پردازد. در این پژوهش تلاش شده است تا با بهره‌گیری از پایگاه دادههای زبان فارسی، پیکره‌ای از متون نوشتاری زبان فارسی معاصر که شباهت بیشتری به زبان روزمره سخنوران دارد، نمونه‌گیری و استعاره‌های مفهومی نهفته در آن استخراج گردد. سپس این استعاره‌ها براساس طبقه‌بندی لیکاف و جانسون Johnson, 1980) & (Lakoff ، در قالب استعاره‌های...
متن کاملبررسی تحلیلی ساخت عبارت فعلی در زبان فارسی
رکن اصلی و تفکیک‌ناپذیر جمله فعل است و ساختمان آن دارای اشکالی چون: فعل ساده، پیشوندی، مرکب، پیشوندی مرکب، عبارت فعلی و فعل‌های لازم یک‌شخصه می‌باشد. بحث و بررسی‌های زیادی در خصوص ساختمان فعل صورت گرفته است، لیکن دربارۀ ساختمان عبارت فعلی، به‌صورتی بایسته، پژوهشی جامع صورت نگرفته است. در این مقاله کوشش می‌شود تا با توجه به‌نظر دستورنویسانی چون خانلری، احمدی گیوی، ابوالقاسمی، انوری، فرشیدورد و ا...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 11 شماره 33
صفحات 129- 159
تاریخ انتشار 2020-02-20
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023